Abbateggio in versi

Raccolta di poesie dedicate ad Abbateggio, la sua gente, il territorio

Ultimo aggiornamento: 13 dicembre 2024, 19:06

A ´ BETIJAJIE

Aremboste a nu ruccione,
quattre fuasse te prutègge,
te fa uardie lu Campione
i li munde te spallègge.

Ah, ´Betijajie, quanda si ´bbelle
si ´ddavère nu splendore;
de ´llu monne si la stelle
de ´ll´Abbruzze lu tesore.

Da ´llu colle dell´Alecine
vide valle affì ´llu mare
la Majielle i Valle Jiumentine,
Monte Corne i lu Murrone care.

Stì ´llu poste tiù tranquille,
addò lu falche vole ´mbàce,
´ddo lu lebbre corre a mille
i la volpe uarde i tace.

Si la case de l´amore,
lu paese de lu sole,
ddòva l´arjie té n´addòre
de jinestre i de viole.

Gna l´immérne te sbianghisce
I la neve lende cale,
fredde i strine te colpisce,
ma si ´bbelle tal ´i quale.

Gna lu sole de l´istate,
coce le serpe ´mbacce a lu Lijajie,
la Vesciache tande amate
done lu fresche i leve nu guaie.

Tanda ´ggende tà lassàte
pe truvà pane i fortune,
ma lu poste addove à nate
ne ´nze scorde mì ´nnisciune!

Dope trend´anne de terra straniere,
zì ´Ntonije à ´rmenute a ´lla casa paterne,
i sopre a na prète cià ´ngise, na sere,
na frase che vò c´armane nn´èterne:

"Pù girà lu monne ´ntere,
pù scuprì pèisce nuve,
ma ´Betijaje, quelle vere,
´nge penzà ca ne llu ´rttruve!

Ecche à ´rmaste lu calore
De nu tembe ormaji lundane;
stù recorde stà ´llù core,
´nze cangelle, no, cià ´rmane!"

Cesidio Tontodonati
Abbateggio, 15.04.1999


A ´LLA MEMORIE

Vind´anne jittàte
a zappà pe ´lle terre,
fine a chè la chiamate
pe partì ´ffà la guerre.

Ji fò date cappelle,
mustrine i divise,
i: "Vinne care la pelle"
ji nome dicise!

Fò purtate a ´llù fronde,
senza tanda pijetà,
sopre, n´gime a nu monde,
a cummatte, a sparà!

La mamme a ´lla case,
jurne pe jurne
aspetté penzose
lu grande retorne.

Ma na sere li strille!
Na notizia ´mbruvvise:
lu fijie ttiù ´bbelle,
l´a nome avé ´ccise!

Tande la rajie, i lu dispiacere,
tande le lacreme che jittise,
che dopo co misce, sta femmina vere,
culpite a ´llù core, chiane chiane murise!

Na scritta mute,
i nu monumende,
reste mò a ´llì cadute,
povera ´ggende!

Ma chisà, che ´lla mamme,
ch´oramaje se na jite...:
stu recorde ´mbrugramme,
l´avesse gradite?!...

I Quille a´llisù,
Creatore de tutte,
dimme tu:
"Le sepporte stu schife, istu lutte?"

Cesidio Tontodonati
Abbateggio, 25 settembre 1999



BONGIOCHE

CESIDIO TONTODONATI
scritto da Amministratore Comune il 18-03-2015 15:37
La cantine de Bongioche,
lu retrove de Betiaje,
mamma care de lu jòche
passatelle i tanta rajie.

Cumbà ´Ngicche de Vidone
vere mastre nghe le carte,
lu tressette lu sa bòne
prime che tire pecore lu scarte!

Cuncentrate gne nu lebbre,
setacciare nze schembòne
ca se perde ji vé la fèbbre
i s´ammàle pe de ´bbòne!

Aureglie de ´Dduviche,
gna se fa la passatelle,
té na frèche de ´nnemiche
che ji tire lu tranelle;

gna va olme fa la fire,
che llu vizie nze lu lève,
ma se po´ te fa lu tire:
s´è padrone se lu vève!

Nghe lu joche Marzianelle
tè lu dende avvelenate,
nte sbajià ca ve lu ´bbelle...,
te fa cende cazzìjiate!

Coccia sotte, zitte i mosche,
s´arberrute nu cannone:
è tiù forte de lu Tosche,
ma pe esse è tante ´bbòne.

Nghe nu baffe arroventate,
le battute à fa crepà,
ì chetialle à cumenzate
i pe lu ride nen pù stà!

Arté n´ara mèricane
Zì Peppine de Battajine,
ma é nu vere ´bbàtiggiàne :
vista longhe i cervèlle fine.

A zì Lurete de Lu Uècce
ne ji cumenze ardà li cunte;
quiste è propie nu tipacce,
nte le schiambe se te punde!

Na partite pètte a pètte,
a nu taveline zìche,
se la fa, senza respètte,
zì Ermanne i Federiche.

A ´llu ´bbanghe a despenzà
s´affaccenne zì Valdine:
"Che te ´bbìve, dimme cumbà,
na birrètte u nu manechine?"
Barucche, bevetore d´eccellenze,
stà ´ssettate nghe Ciufine,
pure quiste...àtra lènze...
gnà se mètte a bève vine.

Cappèlle ´ngàndate,
diù ´bbotte a ´llù pètte,
s´arfà na sunate
zì Ustìne la Carlètte.

Ah, che farse i che signore,
cumbà Nunzije de Vuilone:
jòche, fume i cante a ´core,
ride i scherze, è ´bbùnacciòne!

Che aria cundende,
che sta a stu lucale,
´ddòva ride la gende
i nen penze a lu male.

La pùzze de vine,
c´allù fume è meschiate,
te fa da "murfine"
i già tà ´mbriacàte.

Certe ché viacchjie sta cantinole
ci stà da ´lli tiambe dell´Andrea Dorie
ma pe ´llù paese è tiù de nu sole
Bongioche, a ´Bbetiajie, armane alla storie!

Cesidio Tontodonati
Abbateggio, 9 luglio 1999



LE NEVE

CESIDIO TONTODONATI
scritto da Amministratore Comune il 18-03-2015 15:34
Dop na notte calm i mute,
sorpresa tiù belle forse ngì steve.
Chi l´avesse penzàte? For à nengùte!
I ntèrre ci jiàce na scarpe de neve.

Dalla fenestre m´affàcce a guardà
I navetru monne fore m´appare;
peccate che lu temp nze po fermà,
ca stu mumend addàvere ch´è care!

Tire lu vende de la marine,
n´aria fredde che taje la facce;
li viacchie de prime la chiame la strine:
u ti le lene, u gne fi ne le sacce!

Le cambane gelate, nghe nu sone cupe,
batte lu tocche de matetine;
quasce pe dice ca lu tembe è da lupe,
mentre la neve pare farine.

Na cotra bianghe à recuperte la piazze,
li schile, li titte i le ciùmmenire;
nu pare de piassere zumbitte i svulazze,
i co perzone cumenze a jì ngire.

Armate de scarpe onde de seve,
na coppela ngocce, nu tragne i nu mbrèlle,
zì Ntonjie se parte i sfide la neve:
l´aspette nu porche i trè hallinelle.

A poche a poche lu borghe se svejie,
chi sclame, chi uarde, chi parle da sole,
i co giuvenuatte cuperte alla mejie
già và ´ccarecà tre quattre cajole.

Nghe nu vecale de Sante Rocche
Barucche già ´rriesce da la cantine;
uaje a zappà propie ni je tocche:
se magne pilenne i se beve lu vine !

Ci stà nu silenzie straurdenarie
pe lu paese gna nengue scì forte,
i quanta è belle a´ ´rmirà stù scenarie:
me pare nu quadre depinde da Giotte!

Diù viacchie, passènne, se nome mette a parlà:
"Vulesse sapè, cumbà, gna se forme sti fiocche scì pùre..."
"Ah, queste è na cose che nte sacce spijegà;
forse le sà sole Madre Nature!"

Cesidio Tontodonati


MALENGUNIJE

Che delore i che passione,
te se smove da de dendre,
gna la mende, turmendate,
s´arcamine lu passate...

L´uacchie te se fisse
a pecurà ´nze sa ´cche ´ccose,
i nu film tu t´ervide
pe lu tembe de na vite...

Vulisse ride, vulisse piagne,
vulisse areji nun ´zigne arrete,
p´artruvà ciò chi lassate
i che forze nì ´pprezzate...

E´ nu dramme come ´nze pù;
è troppe forte, te se pijie;
i de nascoste né mendì,
amare, na lacreme te ´mbonne le cije.

Lu còre, lu siande, se stenerisce,
a nu penzire accuscì care,
i la pupille ne è la spije
de stà dolce malengunije
.
Cesidio Tontodonati
Abbateggio, marzo 2000


LA NIVE´ A´LLA MADONNE

A´ sunate la nivé
pe ´lla feste a ´lla madonne,
ca se tu le vù sapé,
è la ttiù belle de ´llù monne.

Tonne tonne lu piazzale
tanta gende s´ardunate;
ma che ´bbella cattedrale,
scià ´bbendette gna cià nate!

A stu poste benedette,
´ddò ´pperise la Signore,
tande vote le so dette,
ce po´ nasce sole amore.

Mendre sone le cambane,
p´avvisà ca stà ´ccennà,
tutte chiande, chiane chiane,
se cumenze a ´vvucinà.

Da ´lla porte a ´lla vutare
´nge se cape pe la folle,
i nu cande tande care
arrndone pe lu colle.

Fore sone la fanfare,
và Turrése a ´ndrà ´ppicià;
ecche na bomme, cummenze lu spare,
mendre lu sole fenisce a calà.

´Bbetiajie, massere,
tè n´aria cundende:
nu miracule vere
arrserene la gende!

Stù jiuarne de feste,
de pace i bundà,
a ´llù core te reste
i ´nte ne pù scurdà!

Cesidio Tontodonati
Abbateggio, 06.09.1998


LA TRESCATURE

Sotte nu sole che spacche le prete
allu mattucce s´abbije a trescà;
jiamme, cumbà, ´nde pù tirà ´rrete,
pijie sà forche j cumenze a ´mbiccà!

Rimeste vrasteme i cummanne la trebbie,
piazzate à´mmezz a tre mucchie de rane;
arrete la came pare na nebbie;
egniande lu frutte pe farce lu pane.

Fazzelette alla cocce
p´assucà lu sedore,
recchie è na rocce,
i fa lu ´mbuccatore.

N´uacchie sembre attende
a pecurà ´llu ´bbattetore,
se lu chijme, ne ´nde sende,
te la recchie allu mutore.

N´asene ammastate,
stà ´spettà lu turne saije;
chi le sa se se straccate:
à fatte quinece vijajie!

´nghe nu ceste de magnà,
ecche arrive Zà ´ngiuline:
na tijielle de baccalà,
na poste de pane i nu fiasche de vine!

Subbete pe ´ll´are,
se passe la parole;
ti da move fijie care,
i fatte furbe: ne stì sole!...

Cundende i suddesfatte
è Selvine de Ciambanelle...
quanda quindale à fatte?
Vendicinghe de cappelle!

è quasce la ´mmerlite
´gna se ferme lu candiere...
ì vù sapè, lu tiù pulite?
quille te la faccia nere!

Stù jiorne de fatijie,
quasce, quasce, stà fernì;
lu recorde se lu pijie
i chiane alla mende lu mette a durmì!

Cesidio Tontodonati
Abbateggio, giugno 2000


LETTERE ALL´EMIGRANDE

Nu vestite arpezzelate,
na valisce ´nzòtte tèle,
te ni jite i ji lassate
sole lacreme de fièle.

Me l´arecorde propie ´bbòne
Che ´llù jiuarne gné persiste,
i m´arrcorde le persone
che sa morte i nen t´à ´rviste.

Pe vind´anne n´ì ´rrmenute
A ´llù poste addove ì nate,
´ddova mamme t´à cresciùte
i tate quanda à fatijate!

Dall´utanne a fine a mò,
tante cose s´à cagnate,
ma scurdarse ne ´nze po´,
so recuarde ´mmaculate.

A ´llì ´Mbuarze, dova chi nen peté ´rrsiste
jé scappènne a truvà poste,
mo na strade ´mbella viste
gire attorne pe ´lle coste.

Che ´llù jiuarne che scì ´ccìse,
a chi prime venne ´mmente,
de levà lu Mure de ´lla Crise,
poste care a tanda gende.

Culle de frèsche i repose d´istàte,
patrie de briscuele i de tréssétte,
dopo ,ill´anne de chiacchierijate,
à chiuse batténde pure lu ´Uccette.

A ´llù colle de ´ll´Alecine,
t´errcuarde? Le pellìcce se spreché,
pe la zolle i li quetrine,
mentre a Sticchije se jiuché?

Mò lu sticchije tande amate
tiù nisciune lu chenosce,
è nu jioche abbandunate,
i comi tande stà ´lla casce.

Se m´arpenze allù passate,
me s´acchiude propie ´nganne,
gnà m´arcorde ciò c´à state
i lu bene de ´ll´utanne.

´Nzèmbre a tai chisà quande
ne va sperse pe ´llu monne,
ma ´rrrmenete, fije spande,
ca v´aspètte angore nonne!

Armenete a ´llù paese
che v´à date lu natale,
addò lu bene, seme ´ntèse,
venge sembre nghe ´llu male
.
Cesidio Tontodonati
Abbateggio, 09.02.1999


BETIAJE

Gne nu suldate ferite, ngenucchiate
che va all´assalte d lu nemiche
senza paura d pijarse na scuppetate mbette
sta Betija da li tiampe antiche
nche li pidi a li Vricce i la cocce a la Majelle

pare nu viacchie ammalate,
che da cinquant´anne se sta pe murì,
...n´agunie che nen finisce emi

abbandunate, .....deserte, ....
vi ngire, i nen ncuntre n´anima vive,
ta fa minì l´angustie.

Ma, cìè sta sempre nu ma...,

Ogni poche tempe arpje vite,
se arearme
e nche l´aiute de l´adurate
Madonne de l´Alicine
succede lu miracule.

Se fa cocc´cose, che cocc´dune sa sunnate
s´arrizze da chellu lette se mette a cape..
i la bone vulentà e la fatije de li fije sì,
chellu sonne fa duentà realtà

Lu paiselle s´ardrempre de gente, pe
le vie i pe le piazze frestire i paisane
arricchisce lu mumente.

La voce se spanne, la maravje cresce...
I´ quilli che fine a jire jeve lu chiuù purelle
ve ammediate da chi l´ave date pe spacciate.


"Nicodemode"
Nicola de Thomasis
Aprile 2015



N´MENECHE DELLE PALME

NICOLA DE THOMASIS
scritto da Amministratore Comune il 30-03-2015 12:30
N´meneche delle palme
tra nu pare de jurne s´arpete l´usanze,
tra la gente, de scagnarse na fraschetelle de live
nche lu core appassionate, nche la
mente a chelle persone che, pe na
raggione o pe natre sanne alluntanate
La PACE
Che parole rosse, ma che voldire"pace"
stiancheme a fa viacchie i naje capute ancore
pecchè nchi vì daccorde e ci sta lu respette
se sta npace. Nche chi te fa la uerre
sole nca la uerre po arsponne,
nche l´atra geente... nce sta niante
nè amore nè odio sole nu pozze, na allarie,
nu catrafosse che pe paure de cascarce dentre
nisciune prove a culma.
Accuscì s´armane ngessate e chi...
Capisce...patisce...

«nicodemode»
Betiaje lu 25 de marze de lu 2015
 

Quanto sono chiare le informazioni su questa pagina?

Grazie, il tuo parere ci aiuterà a migliorare il servizio!

Quali sono stati gli aspetti che hai preferito?

1/2

Dove hai incontrato le maggiori difficoltà?

1/2

Vuoi aggiungere altri dettagli?
2/2
Inserire massimo 200 caratteri
È necessario verificare che tu non sia un robot